الگوی تحول در خدمت وظیفه تخصصی مبتنی بر رویکرد سناریونگاری با بهره‌گیری از ظرفیت‌های زیست‌بوم علم، فناوری و نوآوری

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت دولتی گرایش خط‌مشی‌گذاری‌عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دکتری آینده‌پژوهی دانشگاه تهران و عضو هیات‌علمی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به تحولاتی که در چند دهه اخیر در مفهوم دفاع و امنیت بوجود آمده است، نیاز به بازنگری در الگوهای دفاعی کشور به ویژه در موضوع خدمت نظام وظیفه عمومی و تخصصی احساس می‌شود. از این حیث توجه به تحول متناسب با نیازهای امنیتی فراتر از امنیت سخت همچون تمرکز بر توسعه زیست بوم علمی به عنوان رکن پیشرفت کشور حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش، آینده پژوهی خدمت وظیفه تخصصی مبتنی بر رویکرد سناریونگاری با بهره گیری از ظرفیت‌های زیست بوم علم، فناوری و نوآوری است. نوع تحقیق مبتنی بر رویکرد کیفی بوده و از روش سناریونگاری بهره‌گیری شده است. جامعه مورد بررسی دانشجویان و دانش‌آموختگان مشمول خدمت وظیفه تخصصی بوده و تجزیه و تحلیل مبتنی بر روش های توصیفی آماری انجام گرفته و روایی و پایایی نیز در چارچوب مطالعات کیفی مدنظر است. در ترسیم تصاویر آینده، دو عدم قطعیت در «تحول بوروکراتیک خدمت» و همچنین «میزان تنوع خدمات» پژوهشی شناسایی شد، که به توسعه چهار سناریو انجامید: اصلاحات تدریجی خدمات پژوهشی، تحول سیستمی خدمات پژوهشی، توسعه محدود خدمات علمی و تحول سیستمی انواع خدمات علمی. فراتر از سناریوهای کوتاه‌مدت، دورنمایی از گسترش خدمات تخصصی به انواع خدمات تخصصی پژوهشی، فناوری، کارآفرینی و کنشگری اجتماعی طرح شده است و یافته‌ها نشان می‌دهد که هدایت خدمت وظیفه به سوی زیست‌بوم دانش‌بنیان منجر به تحول اساسی در این عرصه خواهد گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Transformation model in specialized conscription services based on scenario approach using the capacities of science, technology and innovation ecosystem

نویسندگان [English]

  • Heidar Najafi Rastaghi 1
  • Mahdi Ahmadian 2
1 Master of Public Policy University of Tehran, tehran, Iran
2 Ph.d. in Future Study University of Tehran and Faculty Member of Supreme National Defense University and Strategic Research, Tehran, Iran
چکیده [English]

Considering the developments that have occurred in the concept of defense and security in recent decades, there is a need to review the country's defense patterns, especially in the field of public and specialized conscription service. The purpose of this study was to study the future of specialized conscription service based on scenario approach using the capacities of science, technology and innovation ecosystem. The type of research is based on a qualitative approach and the scenario method has been used. The target of study is students and graduates in specialized service process and the analysis is based on descriptive statistical methods and validity and reliability are considered in the framework of qualitative studies. In future scenario planning with emphasis on the three-year horizon, two uncertainties in "bureaucratic transformation of services" and "Services diversity" were identified, which led to the development of four scenarios: gradual reform of research services, systemic transformation of research services, Limited development of scientific services and systemic transformation of various scientific services. Beyond the short-term scenarios, a variety of research-oriented, technology-oriented, entrepreneurship and social activism services have been proposed and the findings show that moving towards a knowledge-based ecosystem will lead to a fundamental transformation in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conscription
  • Futures Studies
  • Policy Making
  • Scenario Planning
  • Uncertainty

مراجع

  • احمدی طباطبایی، سیدمحمدرضا و اسدی، مهدی. (1396). بررسی تأثیر عملکرد نخبگان سیاسی بر فرآیند پیشرفت سیاسی جمهوری اسلامی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی. 11(40): 24-3.
  • اخوان علوی، سیّد حسین؛ الوانی، سیّد مهدی؛ حسینی‌فرد، سید مجتبی و بیات طیبه. (1393). بررسی و تحلیل برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان در حوزه‌های «شناخت و جذب»، «حمایت و پشتیبانی» استعدادهای برتر و نخبگان.  مدیریت در دانشگاه اسلامی. 3(7): 70-41.
  • آقاویردی، بابک؛ مقدسی، علیرضا و شریف زاده فتاح. (1395). عوامل موثر بر توانمندسازی نیروی انسانی به منظور تعالی سازمانی، فصلنامه مطالعات منابع انسانی. 5(21): 45- 70.
  • انارکی، داود؛ حسن پور، اکبر؛ عبداللهی، بیژن و عباسیان، حسین. (1396). فهم شناختی مفهوم مدیریت استعداد:کاربرد ساخت گرایی شبکه خزانه، پژوهش های مدیریت منابع انسانی. 9(4): 127-99.
  • ایمانی، علی و قاسمی، علی اصغر. (۱۳۹۵). «سیاست­گذاری خدمت سربازی و فرآیند ملت سازی در ایران». فصلنامۀ پژوهش­های راهبردی سیاست. 5 (۱۸): 35-66.
  • پاکتچی، احمد و سجادی، حامد. (1396). واکاوی ابعاد فرهنگی مراکز آموزش نخبگان مبتنی بر دینامیسم خود و دیگران. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی دین و ارتباطات. 24(52): 75-104.
  • تسلیمی، محمدسعید و علی پور، میثم . (1398). رویکردهای استعدادپژوهی در خط‌مشی‌های نخبگانی کشور. فصلنامه مدیریت دولتی. 11(1): 123-150.
  • جزنی، نسرین و رستمی، علی. (1390). طراحی و توسعه مدل استراتژیک توانمندسازی منابع انسانی در سازمان‌های دانش‌محور. پژوهشهای مدیریت منابع سازمانی. 1(3): 24- 54.
  • حسنقلی­پور، طهمورث؛ انوشه، مرتضی؛ موسوی، نقابی، سید مجتبی و حسینی، سید علی. (1393). «بازاریابی اجتماعی، رهیافتی جهت تغییر نگرش‌ها نسبت به دوره نظام وظیفه عمومی». فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی. 3(12): 69-96.
  • خانی مقدم، مهیار و دیاری بیگدلی، محمدتقی. (1395). مبانی و ارکان بنیادین نخبگی در آموزه‌های قرآنی، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. ۶۶ (1): 111-130.
  • دانش‌فرد، کرم الله و ذاکری، مهدی. (1390). «رابطه دوره‌های وظیفه عمومی و توسعه مهارت‌های شخصی». طب نظامی. 13(3): 159-162.
  • دانش‌فرد، کرم‌الله و ذاکری، محمد. (۱۳۹۱). «بررسی تأثیر دوره­های آموزش نظامی بر توانمندسازی روان‌شناختی سربازان تحت آموزش نزاجا». مدیریت نظامی. 12(۴۵) : 43-62.
  • دوستدار، محمد؛ فروغی، نفیسه؛ نوروزی، خلیل و جوادی، مجتبی. (1392). راهبردهای جذب نخبگان در نظام آموزش عالی ج.ا.ا با استفاده از مدل گسترش عملکرد کیفیت، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان. 1(4):1-20.
  • راشکی، مریم؛ سالارزهی، حبیب الله و کمالیان، امین رضا (1396). ﻃﺮاﺣﯽ اﻟﮕﻮی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﻌﺪاد ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎﻧﮥ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺎ روﯾﮑﺮد دادهﺑﻨﯿﺎد. توسعه کارآفرینی. 10(4) : 595- 614.
  • سلطانی‌فر، محمد. (1396). مخالفان دیجیتالی خدمت سربازی (تحلیل محتوای مطالب مخالفت با خدمت سربازی در فضای مجازی)، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 7(10): 154-129.
  • سنجری، احمدرضا؛ علیزاده، علی اکبر و جوکار، مریم. (1392). ﺗﺤﻠﯿﻞ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﻌﺪاد و ارﺗﻘﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﺨﺒﻪ، ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ -ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ. 6(22): 9-29.
  • سیدی، سید محمدرضا. (۱۳۹۵). «آسیب‌شناسی تجربی خدمت نظام وظیقه از منظر سربازان دارای مدرک تحصیلات تکمیلی». پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. 5(3): 67 – ۸۶.
  • سیدی، سیدحسین و سیدی، سید محمدرضا. (۱۳۹۵). «فهم جوهرۀ تجربۀ دوره سربازی در اعضای هیئت علمی وظیفه: مطالعه­ای پدیدارشناسانه». اندیشۀ مدیریت راهبردی. 10(1): 85- ۱۱۶.
  • سینایی، وحید. (1390). «بررسی تأثیر استراتژی­ها و فناوری­های نوین در تحول نظام وظیفه به ارتش حرفه­ای». فصلنامۀ سیاست دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی. 41(2): 197-211.
  • شفلر، ایزراییل. (1377). در باب استعدادهای آدمی؛ گفتاری در فلسفه تعلیم و تربیت. ترجمه دفتر همکاری حوزه و دانشگاه. تهران، انتشارات سمت.
  • شهلایی، ناصر. (1396). موقعیتیابی ‌راهبردی ‌و‌ شناسایی ‌عوامل ‌کلیدی‌ مؤثر ‌بر ‌جذب ‌نخبگان‌ در ‌ارتش ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران‌، فصلنامۀ مدیریت نظامی.16 (4): 1-25.
  • طالب زاده، لیلا و خادمی، ملوک. (1397). مدیریت بهینۀ منابع انسانی نخبه با بررسی نیازها، موانع و مشکلات و راهکارهای پیشنهادی از دیدگاه خود آنها، فصلنامۀ پژوهشهای مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع). 10(3): 215-237.
  • طبرسا، غلامرضا و آهنگر، نرگس. (1387). ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی ﻛﺎرﻛﻨﺎن: ﻣﺤﺘﻮا، ﻣﺎﻫﻴﺖ روش، وﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎ. چشم انداز مدیریت. 29(1): 51-68.
  • طهماسبی، رضا؛ قلی پور، آرین و جواهری زاده، ابراهیم. (1391). مدیریت استعدادها: شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر جذب و نگهداشت استعدادهای علمی، پژوهشهای مدیریت عمومی. 5(17): 26-5.
  • عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین؛ روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی. 5(2): 151-198.
  • فتحی‌آشتیانی، علی و اسلامی، حسین. (1380). «ارزیابی عوامل آسیب‌شناسی روانی و علل خودکشی در سربازان: 1989 تا 1998»، طب نظامی. 3(4): 245-249.
  • کرمی، امید و امینی زاد، میلاد. (1392). بررسی عوامل موثر بر غیبت و فرار از خدمت سربازی مطالعه موردی: مشمولان شهرهای تهران، اصفهان و تبریز، همایش ملی خدمت سربازی (رویکردها، کارکردها، افق­ها)، تهران: مرکز تحقیقات کاربردی سازمان وظیفه عمومی.
  • کوثری، رضا؛ نیکنامی، مصطفی؛ دلاور، علی؛ آراسته، حمیدرضا و قورچیان، نادرقلی. (1393). ارائه الگوی توسعة خلاقیت و نوآوری‌های علمی اعضای باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان بر اساس عوامل فردی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 4(3): 159-189.
  • مبینی دهکردی، علی و طهماسب کاظمی، بهروز. (1392). مدیریت راهبردی استعدادها جستاری در رویکردها، مسائل و مؤلفه ها، فصلنامه راهبرد فرهنگ. 6 (22): 105-134.
  • مقیمی، سید محمد.؛ قلی پور، آرین و جواهری‎زاده، ابراهیم. (1393). شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های کارکنان کلیدی در راستای مدیریت استعدادهای سازمانی، پژوهشهای مدیریت منابع انسانی. 17(1): 165-191.
  • منتظر، غلامعلی؛ ناظمی، امیر و موسوی نسب، محسن. (1391). پیامدهای بازاندیشی در مفهوم نخبگی، نشریه سیاست علم و فناوری. 5(2): 17-33.
  • منوریان، عباس؛ پیوسته، اکبر؛ واعظی سید کمال و خوش‎چهره محمد. (1396). طراحی مدل به‌کارگیری نخبگان علمی در محیط‌های دانشگاهی کشور (مطالعة موردی: اساتید دانشگاه تهران). مدیریت دولتی. 9(3): 463-488.
  • موسوی نقابی، سید مجتبی؛ طاهری بزی، ابراهیم و انوشه، مرتضی. (1393). تبیین کارکردهای فردی- اجتماعی دوره نظام وظیفه و تأثیر آن بر ارتقای قدرت نرم ملی، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم. 4(10): 99-121.
  • میرسپاسی، ناصر؛ غلام زاده، داریوش؛ رشیدی، محمد مهدی و صنعتی، هدی.(1389). آسیب‌شناسی طرح جذب و نگهداری نخبگان (مطالعه موردی در شرکت ملی نفت ایران)، فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. 4(11): 7-40.
  • نظری‌زاده، فرهاد؛ میرشاه‌ولایتی، فرزانه؛ احمدوند، علی محمد و عبدالمالکی یوسف. (1390). آینده‌پژوهی خدمت سربازی در جمهوری اسلامی ایران (روندهای کلان در افق پانزده ساله)، راهبرد دفاعی. 9(34): 55-83.
  • یزدانی نسب، محمد. (1395). بررسی انتقادی تئوری نخبگان در علوم اجتماعی و مفهوم پردازی مجدد آن با تاکید بر ساختار، مجله جامعه شناسی ایران. 16(4): 93-113.

 

  • Attride-Stirling J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research, Qualitative Research. 1(3): 385-405.
  • Boyatzis R. E. (1998)., Sage.
  • Braun, V. & Clarke. (2006). Transforming qualitative information: thematic analysis and code development Using thematic analysis in Psychology ,Qualitative Research in Psychology. 3(2): 77-101.
  • Christopher J. Bennett & Ričardas Zitikis. (2013). Examining the Distributional Effects of Military Service on Earnings: A Test of Initial Dominance, Journal of Business & Economic Statistics, 31(1): 1-15.
  • Chunni Zhang. (2015). Military Service and Life Chances in Contemporary China. Chinese Sociological Review. 47(3):230-254.
  • Dries N. (2013). Talent management, from phenomenon to theory: Introduction to the Special Issue. Human Resource Management Review, 23 (4): 267 – .271.
  • Dries N. (2013a). The psychology of talent management: A review and research agenda. Human Resource Management Review. 23 (4): 272 – 285.
  • Katarina Keller, Panu Poutvaara & Andreas Wagener (2009) MILITARY DRAFT AND ECONOMIC GROWTH IN OECD COUNTRIES, Defence and Peace Economics, 20)5): 373-393.
  • Lewis R. & Heckman R. J. (2006). Talent Management: A critical review. Human Resource Management Review. 16 (2):139 – 154.
  • MacLean A. & Elder G. H. (2007). “Military Service in the Life Course”, Annual Review of Sociology. 33(1): 175–196.
  • Muhammad Asali (2019) Compulsory Military Service and Future Earnings: Evidence from a Natural Experiment. Defence and Peace Economics. 30(4), 402-420.
  • Patton, M. Q. (1990), Qualitative evaluation and research methods, Thousand Oaks. CA: Sage.
  • Paul A. Gade (1991) Military Service and the Life-Course Perspective: A Turning Point for Military Personnel Research Military Psychology. 3(4):187-199.

Paul A. Gade. Hyder Lakhani & Melvin Kimmel. (1991). Military Service: A Good Place to Start?, Military Psychology. 3(4): 251-267.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار