مطالعه‌ی علم‌سنجی تولیدات پژوهشی در حوزه‌ی آینده‌نگاری راهبردی

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آینده‌پژوهی دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

2 دانشجوی دکتری مدیریت آینده‌پژوهی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

3 استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد

چکیده

آینده‌­نگاری تلاش دارد با رویکردی نظام­مند، منطقی، مشارکتی و با مدیریت جامع و راهبردیِ منابع و ظرفیت­‌ها با نگاه رو به آینده و با اتکاء به سه رکن آینده‌‌پژوهی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ راهبردی، سازمان، جامعه و کشور را به ‌سوی چشم‌انداز و آینده‌ی مطلوب سوق دهد. بررسی پژوهش‌های انجام شده در این حوزه‌ی علمی جهت دستیابی به درکی نظام‌مند از فعالیت‌های پژوهشی صورت‌ گرفته با هدف مدیریت و هدایت بهینه‌ی پژوهش‌های آتی در حوزه‌ی آینده‌‌نگاری و آینده‌‌نگاری راهبردی برای مدیران پژوهشی و پژوهش‌گران بسیار حیاتی است. مرور ادبیات پژوهشی علم‌سنجی از اهمیت و ضرورت علم­سنجی در حوزه‌های مختلف علمی سخن می‌گوید، بر این اساس مطالعه و بررسی شبکه‌ی مفهومی پژوهش حوزه­ی آینده‌نگاری و آینده­نگاری راهبردی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه‌‌ی علم­سنجی از تعداد 1733 مقاله‌ی مستخرج از پایگاه داده ScienceDirect به عنوان داده‌های ورودی نرم‌افزار وی او اس ویوئر استفاده می‌کند تا نقشه‌ی دانشی و شبکه مفهومی پژوهش و هم‌واژگانی پژوهش‌های آینده‌­نگاری و آینده‌­نگاری راهبردی و روند تولیدات پژوهشی این حوزه را بررسی و تحلیل نماید. نتایج نشان می‌دهند علاوه بر هم‌استنادی بالای بین آینده­نگاری و آینده­نگاری راهبردی، 10 واژه کلیدی در بازه­ی زمانی 1996 تا سال2020 بیشترین حجم استناد و بکارگیری را داشته‌­اند. روش پژوهش علم‌­سنجی از طریق تجزیه و تحلیل هم استنادی، به طور موثر موضوعات و زمینه‌­های تحقیقاتی، پژوهشگران و کلیدواژگان را در قالب خوشه‌­هایی بررسی می‌کند که نتایج آن می‌­تواند جهت هدایت تحقیقات آینده مورد توجه مدیران و پژوهش‌گران قرار گیرد. این مطالعه‌ی علم­سنجی درک گسترده­ای از وضعیت پژوهش‌های انجام شده در حوزه‌ی آینده­نگاری راهبردی فراهم می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Scientometrics study of researches in Strategic Foresight

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Beiranvand 1
  • Abouzar Seifi Kalestan 2
  • Mohammad Rahim Eivazi 3
1 Ph.D. Student in Futures Studies, Supreme National Defense University
2 Ph.D. Student in Futures Studies, Supreme National Defense University
3 Professor in Shahed University
چکیده [English]

Foresight field tries to take the organization, society and country towards its vision and preferred futures, by use of systematic, logical, participatory approach and relying on comprehensive and strategic management of resources and capacities having a forward looking to the future, based on three pillars including futures studies, policy-making and strategic planning.
Review of researches conducted in this field is crucial for managers and researchers to achieve a systematic understanding of research activities to optimize management of future researches in the foresight and strategic foresight field. A review in Scientometrics literature emphasizes on the importance and necessity of Scientometrics in various scientific fields. Accordingly, the study of the conceptual network of researches in foresight and strategic foresight is also of a great importance. This Scientometrics study includes 1733 articles extracted from ScienceDirect database as input data of VOSviewer software to analyze the knowledge map and conceptual research network of strategic foresight and foresight researches and the trend of research products. The results show high co-citations between foresight and strategic foresight, and 10 keywords as the frequent cited and referred keywords in papers published in 1996 to 2020. Scientometrics research through citation analysis, effectively examines research topics and fields, researchers and keywords in the form of clusters whose results can be considered by managers and researchers for better management of future researches in this field. To take. This Scientometrics study provides a broad understanding of the status que of researches in the field of strategic foresight

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foresight
  • Strategic Foresight
  • Scientometrics
  • Conceptual Network
  • Futures Studies

مراجع

  • ثقفی، فاطمه.، محامدپور، مریم. ( 1388). مدل ارزیابی متوازن عملکرد پروژه­های آینده­نگاری فناوری اطلاعات، فصلنامه سیاست علم و فناوری، 2(2).
  • چاوشی نجف­آبادی.، شعبانی، احمد. (1388). بررسی مفاهیم، تعاریف و کارکردهای تحلیل استنادی در حوزه­ی علم سنجی، فصلنامه دانش سیاسی،  2(4): 15-24.
  • ستوده، هاجر.، دیده­گاه، فرشته. (1389). نرم­افزار­های علم­سنجی، کلیات کتاب ماه اطلاعات، ارتباطات و دانش شناسی، 1389(3): 78-88..
  • سن گوتیا، آی. ان. (1372). مروری بر کتاب سنجی، علم­سنجی و کتابخانه سنجی، موزیرپور کشمیری، مهر دخت. (1372)، مجله اطلاع­رسانی، 3 (2): 38- 58.
  • شریفی، ونداد. (1382). علم­سنجی و علوم شناختی، تازه­های علم شناختی، 5(2): 89-92.
  • کوواسا، تئومو. (1394). کاربست آینده­نگاری راهبردی در دولت مورد کاوی کشورهای فنلاند، سنگاپور و اتحادیه­ اروپا، مترجمین محسن کشاورز، محسن.، کشاورز ترک، مصطفی. مترجم). تهران: مؤسسه­ی افق آینده‌پژوهی راهبردی.
  • مجد رحیم­آبادی، امید.، فتح­الهی، افسون. (1387). معرفی آینده­نگاری نیم نگاهی به تجربه آغازین ژاپن، آلمان و ایران، فصلنامه رشد فناوری. 1387(97): 63-70.

 

  • Ahuja, G., Coff, R.W., Lee, P.M., (2005). Managerial foresight and attempted rent appropriation: Insider trading on knowledge of imminent breakthroughs. Strateg. Manag. J. 26(9): 791–808.
  • Boqiang, L., Tong, S. (2020). Mapping the oil price-stock market nexus researches: A scientometric review. International Review of Economics & Finance, 67:133-147.
  • Broadus, R.N. (1987). Early approaches to bibliomentrics. J.Am.Soc.Inf. Sci. 38:127-129.
  • Broadus, R.N. (1987). Some notes on research in bibliometrics. J.Edic.Lib.Inf. Sci. 28:152-153.
  • Coates, J., Durance, P., Godet, M., (2010). Strategic foresight issue: introduction. Technol.Forecast. Soc. Chang. 77 (9): 1423–25.
  • Corbet, S., Dowling, M., Gao, X., Huang, S., Lucey, B., & Vigne, S. A. (2019). An analysis of the intellectual structure of research on the financial economics of precious metals. Resources Policy, 63, 101416.
  • Cui, Y., Mou, J., Liu, Y. (2018). Knowledge mapping of social commerce research: A visual analysis using CiteSpace. Electronic Commerce Research, 18(4): 837–868.
  • European Commission Research Directorate General (2001): A Pactical Guide to Regional Foresight (FOREN). European Commission – Joint research Center – Institute for Prospective Technological Studies (IPTS) (Eds), European Communities, STRATA Programme, pp. v-viii.
  • Fredy, V. L., Francisco, J. Osorio, Vera. (2020). The Territorial Foresight for the construction of shared visions and mechanisms to minimize social conflicts: The case of Latin America. Futures, 123: 0016-3287.
  • Glanzel, W. (2008). DeSolla Price and the evalution of scientometrics. ResearchTrends, 7: 4-5.
  • Hamel, G., Prahalad, C.K., (1994). Competing for the future. Harv. Bus. Rev. 72 (4): 122.
  • Hines, A., Bishop, P. (2006). Thinking about the Future: Guidelines for the Strategic Foresight. Social Technologies LLC.
  • Hood, W., Wilson, C. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics. Scientometrics, 52(2): 291–314.
  • Hood, W., Wilson, C. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics. Scientometrics analyses, 52(2): 291–314.
  • Horton, A. (1999). A simple guide to successful foresight. Foresight, 1(1): 5-9.
  • Jon, I., Leif, B., Methlie, Gunnar E. C. (2017) The nature of strategic foresight research: A systematic literature review, echnological Forecasting and Social Change, 116: 87-97.
  • Kuosa, T. (2011). The Evolution of Strategic Foresight – Knowledge, Intelligence and Public Policy Making, Ashgate Publishing & Gower.
  • Martin, B. R. (1995). Foresight in science and technology. Technology Analysis& Strategic Management, 7(2): 139–168.
  • Rohrbeck, R., Battistella, C., Huizingh, E., (2015). Corporate foresight: an emerging fieldwitha rich tradition. Technol. Forecast. Soc. Chang.101: 1-9.
  • Slaughter, R.A., 1997. Developing and Applying Strategic Foresight.
  • Vecchiato, R., (2012). Strategic foresight: matching environmental uncertainty. Tech. Anal.Strat. Manag. 24 (8): 783–796.
  • Yuthavong,Y. (1986). Bibliometric indicators of scientific activity in Thailand. Scientometrics.9:139-143.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار