تبیین مهم‌ترین نیروهای پیشران تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

2 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ایران در منطقه راهبردی خلیج فارس منجر به ایجاد وضعیت های خاص و بروز تهدید­ علیه امنیت ملی و منافع ملی کشور در گذشته، حال و آینده شده است که در مقاطع خاص تاریخی نیز منجر به بروز جنگ و درگیری با کشورهای همسایه و سایر قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای گردیده که با توجه به حاکم بودن شرایط عدم قطعیت در پیش­بینی آینده مناسبات و تحولات ایران در منطقه و نظام بین­الملل، درک جایگاه و توان دفاعی-نظامی جهت مقابله با تهدیدهای متصور در آینده از ضروریات می­باشد. در همین راستا در مقاله پیش­رو به­منظور تبیین عوامل نظامی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410 با مطالعه اسناد و سوابق علمی پیشین صورت پذیرفته مرتبط و استفاده از نظرات 50 نفر از خبرگان، تعداد 141 نیروی پیشران نظامی احصاء و در گام دوم با تشکیل پانل خبرگی نیروهای پیشران­ مشابه با یکدیگر ادغام و تعداد 53 نیروی پیشران مشخص گردید. در ادامه با استفاده از الگوی فریدمن اقدام به رتبه­بندی و تعیین ارزش نیروهای پیشران نموده و تعداد 40 نیروی پیشران مهم و اثرگذار تعیین و در انتها با استفاده از نرم­افزار آینده پژوهی میک ­مک و به­کارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع، تعداد 17 نیروی پیشران دارای نقش تأثیرگذار و تعداد پنج عامل کلیدی به­عنوان عوامل نظامی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران مشخص گردیدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the significant driving forces affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410

نویسندگان [English]

  • Sajad Najafi 1
  • Kiomars Yazdan panah 2
  • Zahra Pishgahifard 3
  • Marjan Badiee 2
1 PhD. Student. in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Prof. in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Professor. in Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran's geopolitical and geostrategic position in the strategic region of the Persian Gulf has led to the creation of special situations and threats to national security and national interests in the past, present, and future, which in certain historical periods has led to war and conflict with neighbor countries and other regional and supra-regional powers, which due to the prevailing conditions of uncertainty in the future of Iran's relations and developments in the region and the international system, understanding the position and defense-military power is a necessity in the future. In this regard, in the present article, to explain the key military factors affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410 by studying the relevant documents and previous scientific records and using the opinions of 50 experts, 141 military driving forces were identified, then with the formation of the expert panel, similar driving forces were merged and 53 driving forces were identified. Next, by using the Freedman model, we ranked and determined the value of the driving forces and determined 40 important and affective driving forces. Finally, by using Micmac software, and the cross-sectional matrix analysis method, 17 effective driving forces, and five key factors were identified as key military factors affecting Iran's defense power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Defense-military power
  • Military security
  • Future research
  • Driving forces and key factors
  • اسفندیاری، مهدی.، حسنوند، مظفر. و ایمان­دار، زیبا. (1395). بازدارندگی نوین در نظم و ساختار نوین نظام بین الملل(داده­های نظری و یافته­های تجربی)،فصلنامه علوم و فنون نظامی، 12(38) :5-32.
  • آجورلو، علی. و مقصودی، مجتبی. (1397). بررسی نقشِ هویت در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بازدارندگی همه­جانبه و متعارف گرایی، فصلنامه پژوهش­نامه انقلاب اسلامی، 8 (29): 89-112.
  • بوالحسنی، خسرو.، بابلی، کوروش. و رضایی، سیاوش. (1397). تدوین راهبردهای ژئوپلیتیکی برای دستیابی ج.ا. ایران به قدرت دفاعی برتر منطقه­ای در راستای سند چشم انداز 1404،  فصلنامه راهبرد دفاعی. 16(62): 179-207.
  • بوزان، باری. (1378). مردم، دولت­ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • بیگدلی، حمید. و طیبی، جواد.(1396). ارایه یک الگو و روش حل بازی­های امنیتی فازی و کاربرد آن در آینده ­پژوهی تهدیدهای امنیتی، فصلنامه آینده پژوهی دفاعی. 2(6): 7-29.
  • جعفری­نیا، عباس.، اخباری، محمد. و مرادیان، محسن. (1398). تحلیل شاخص­های قدرت نظامی واحدهای سیاسی- جغرافیایی در عرصه نظام بین­الملل، فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی. 11(3): 445-465.
  • چگینی، حسن. (1384). نظام مدیریت استراتژیک دفاعی، چاپ اول، تهران: نشر آجا.
  • حافظ نیا، محمدرضا. (1390). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، چاپ سوم، مشهد: انتشارات پاپلی.
  • دهقان، محمد. (1392). سیاست دفاعی، جزوه درسی، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • رحیمی روشن، حسن. (1396). بازدارندگی منطقه­ای و تامین امنیت جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل. 1(1): 79-99.
  • رستمی، فرزاد. (1395). تحول در ماهیت جنگ­های آینده؛ جمهوری اسلامی ایران؛ سناریوها، فرصت­ها و چالش­ها، مجله سیاست دفاعی. 24(97): 145-190.
  • رشید زاده، فتح الله. ( 1393). بررسی امنیت نظامی در گفتمان فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مد ظله العالی)، فصلنامه مدیریت نظامی. 14(54): 29-70.
  • رشیدزاده، فتح الله. و علیزاده، محمد­جواد. (1394). دکترین، اهداف و سیاست­های امنیت نظامی ج.ا.ایران بر اساس گفتمان ولایت فقیه، قانون اساسی و سیاست­های کلی نظام، فصلنامه امنیت ملی. 4(16): 167-197.
  • زهدی، یعقوب. (1394). سیاست دفاعی، چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
  • سنجابی، علیرضا. (1380). راهبرد و قدرت نظامی، چاپ اول، تهران: انتشارات پاژنگ.
  • شریعت، جهانگیر. (1398). کار ویژه­های دولت از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی(امنیت نظامی)، فصلنامة امنیت پژوهی. 18(66): 99-123.
  • قاسمی، فرهاد. (1391). بازسازی مفهومی نظریه بازدارندگی منطقه­ای و طراحی الگوهای آن بر اساس نظریه های چرخه قدرت در شبکه، فصلنامه راهبرد دفاعی. 10(38): 103-146.
  • کلانتری، فتح الله. (1394). کاربست سیاست دفاعی با راهبردهای دفاعی و راهبرد نظامی، مجله سیاست دفاعی. 23(92): 35-59.
  • کمالی، روزبه. و خیراندیش، مهدی. (1396). الگوی توسعه آمادگی دفاعی کارکنان نیروهای مسلح: رویکردی کیفی مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی. 1(1): 5-33.
  • کوچکی، سجاد. محبی، افشار. و سبزی، حسین. (1396). راهبردهای قدرت برتر دفاعی منطقه در حوزه نظامی بر اساس سند چشم انداز 1404 شمسی، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک. 15(70): 53-74.
  • محمودزاده، ابراهیم. قاضی، حسن. قوچانی، محمد مهدی. (1396). نقش و جایگاه توسعه فناوری در بعد نظامی قدرت ملی، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی.  15(67): 261-284.
  • مرادیان، محسن. (1387). شاخص­های اصلی سنجش قدرت دفاعی کشورها، فصلنامه راهبرد دفاعی. 6(23).
  • مرادیان، محسن. هادی نژاد، فرهاد. و پورمنافی، ابوالفضل. (1397). ارائه الگویی برای ارزیابی و تحلیل قدرت نظامی کشورها، فصلنامه راهبرد دفاعی. 16(64): 169-200.
  • منزوی بزرگی، جواد. احمدی، صادق. و علیئی، محمدولی. (1397). آینده پژوهی امنیت گذار و سیاست‌های جمعیتی ج‌.ا.ا وارائه سناریوهای محتمل، فصلنامه امنیت ملی. 8(30): 65-96.
  • میرشایمر، جان. (1393). تراژدی سیاست قدرت­های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی­زاده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امور خارجه.
  • مینائی، حسین.، حاجیانی، ابراهیم.، دهقان، حسین. و جعفرزاده­پور، فروزنده. (1395). تعیین پیشران‌های اصلی دیپلماسی دفاعی ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌الملل،فصلنامه آینده‌ پژوهی دفاعی. 1(1):7-26.
  • نهج­البلاغه، خطبه 27.
  • وقوفی، امید.، قاسمی، علی‌اصغر. و حاجیانی، ابراهیم. (1396). تبیین عوامل و پیشران‌های کلیدی آینده یمن تا سال 1406، فصلنامه آینده پژوهی دفاعی. 2(4): 87-107.
  • یوسفی، اشکان.، کشاورز ترک، عین الله. و نهادی، هادی. (1398). بررسی تأثیر مؤلفه­های فرهنگی و اجتماعی دفاع مقدس بر آیندة امنیت ملی ج.ا.ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی. 17(66): 69-96.
  • یزدان­پناه، کیومرث. صفوی، سید یحیی. قالیباف، محمدباقر. پیشگاهی­فرد، زهرا. و شامانی یاسر. (1397). محاسبه قدرت نظامی با استفاده از فرمول های قدرت ملی کشورها، مجله سیاست دفاعی. 26(102): 43-69.
    • Boyatzis, R., Boyatzis, R. E., & Ratti, F. (2009). Emotional, social and cognitive intelligence competencies distinguishing effective Italian managers and leaders in a private company and cooperatives. Journal of Management Development.‏
    • Fauzi, A. (2019). Teknik Analisis Keberlanjutan. Gramedia Pustaka Utama.‏
    • Georghiou, L., Cassingena, J., Keenen, M., Miles, I. & Popper, R. (2012). Manual de prospectiva tecnológica. Conceptos y práctica [Technological Prospective Manual. Concepts and Practice]. Flacso México. Retrieved from: http://www.flacso.edu.mx/publicaciones/novedades/Manual-de-prospectiva-tecnologica.
    • Jablonsky, David. (1997). National Power. Parameters. (Taken From Internet).
    • Jiménez, M. (2009). Herramientas para el análisis prospectivo estratégico. Aplicaciones MICMAC [Tools for strategic prospective analysis. Applications MICMAC]. Estado de México: Hersa Ediciones.
    • Mojica, F. J. (2005). La construcción del futuro. Concepto y modelo de prospectiva estratégica, territorial y tecnológica. Books1.‏.
    • Putra, G. B. B., Sudharma, I. W. P. A., & Rahmadani, D. A. (2020). Key Variables on Property Marketing in Bali: Application of Micmac Method. Asia Pacific Journal of Management and Education3(1), 28-34.‏
    • Vega, R. I. (1996). De la anticipación a la acción: manual de prospectiva y estrategia. FACES: revista de la Facultad de Ciencias Económicas y Sociales2(3), 132-134.‏

Wijaya, P., Kawiana, I., Suasih, N., Hartati, P., & Sumadi, N. (2020). SWOT and MICMAC analysis to determine the development strategy and sustainability of the Bongkasa Pertiwi Tourism Village, Bali Province, Indonesia. Decision Science Letters9(3), 439-452.‏