آینده‌پژوهی امنیت اجتماعی در نظام شهری ایران: شاخص‌شناسی برای تبیین، سنجش و اولویت‌بندی

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

2 استاد گروه شهرسازی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

3 دانشیار گروه شهرسازی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

هیچ عنصری برای پیشرفت، توسعه و شکوفایی استعدادهای یک جامعه مهمتر از عنصر امنیت و تامین آرامش در جامعه نیست. توسعه اجتماعی و خلاقیت بدون امنیت مکان ناممکن خواهد بود. بررسی مفهوم و  تبیین شاخص­های امنیت اجتماعی به عنوان یک ابزار مفید برای سیاست‌های عمومی و تصمیم‌گیری در امور شهری بوده و یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. تبیین و توصیف امنیت اجتماعی نظام شهری در آینده می­تواند از بروز انواع ناهنجاری­های اجتماعی بکاهد. این پژوهش با واکاوی و تدوین ابعاد تبیین­کننده امنیت اجتماعی نظام شهری ایران از منظر آینده‌پژوهی برای پاسخ به این سوال که کدام تعریف و نظام شاخص‌سازی برای تبیین امنیت اجتماعی در نظام شهری ایران مناسب است، از روش توصیفی– تحلیلی، تحلیل عاملی­اکتشافی و تحلیل شبکه‌ای استفاده می‌کند. ابزار تحقیق نیز بدین شرح می­باشد‌که، ابتدا منابع کتابخانه‌ای و پایگاه­های مجلات تخصصی مرتبط با حوزه امنیت و طرح‌های پژوهشی انجام شده توسط سازمان‌های مرتبط مورد جستجو و مطالعه قرار گرفته، سپس با تحلیل مطالعات انجام شده و تدقیق و تبیین آنها شاخص‌های اصلی عمومی احصاء گردید. بر اساس یافته‌های تحقیق، ابعاد اصلی برای سنجش امنیت اجتماعی در نظام شهری ایران شامل بُعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، امنیت جانی و ناموسی، دینی و اسلامی، زیست محیطی و محیطی (کالبدی - فضایی) می‌باشد که بر اساس مؤلفه‌ها و شاخص‌های کاربردی در سکونت‌گاه‌­های شهری احصاء گردیدند. در نهایت بر اساس تلفیق تحلیل عاملی و تحلیل شبکه­ای اولویت‌بندی مؤلفه‌ها و شاخص‌ها در نظام شهری آینده به دست آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Futuristic research on societal security in the urban system of Iran: Understanding indicators for explaining, measuring and prioritizing

نویسندگان [English]

  • Rasoul Afsari 1
  • Mostfa Behzadfar 2
  • Reza Kheyroddin 3
1 Ph.D.Student in Urbanism School of Architecture and Environmental Design Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Urbanism, School of Architecture Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
3 Associate Prof, Department of Urbanism, School of Architecture Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

There is no component more important to the development, prosperity and flourishing of a society's talents than the element of security and peace in society. Without spatial security, social development and creativity wouldn’t be possible. Exploring the concept and indicators of societal security as a useful tool for public policy and decision-making in urban affairs is an inevitable necessity. Describing and explaining the societal security of the urban system in the future can reduce the occurrence of a variety of societal anomalies. This study investigates and formulates the dimensions explaining the societal security of the Iranian urban system from a futuristic perspective. Descriptive-analytical method, exploratory factor analysis and network analysis were used In order to find an answer to the question that which definition and indexing system is more suitable for explaining societal security in the urban system of the Islamic Republic of Iran. In order to conduct this research we first searched library sources and specialized journals related to security and research projects carried out by related organizations and studied them. Then, by analyzing the studies and refining and clarifying them, the main general indicators were specified. Based on the findings of the research, the main components/dimensions for measuring societal security in Iran's urban system includes economic, social, cultural, political, life and honor security, religious and Islamic, environmental and spatial dimensions. These findings are based on the applied indicators and components used in urban settlements. Finally, based on the integration of factor analysis and network analysis prioritization of the components and indicators in the future urban system was achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futuristic research
  • Societal security
  • Urban system
  • Indicators for explaining and measuring societal Security
  • افتخاری، اصغر. و نصری، قدیر. (1391). روش و نظریه در امنیت پژوهی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • افسری، رسول. و زبردست، اسفندیار. (1396). تحلیل نقش گردشگری در توسعه پایدار منظقه­ای و رتبه بندی عوامل تاثیر گذار آن(مطالعه موردی: شهرستان مراغه)، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، 28 (1): 77-100.
  • بهرام، بیات. (1387). تبیین جامعه شناختی احساس امنیت در بین شهروندان تهرانی، رساله دکتری گروه جامعه شناسی، دانشگاه اصفهان.
  • بوزان، باری. (1378). مردم، دولت‌ها، هراس، تهران: انتشارات پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
  • بیات، بهرام. (1388). جامعه شناسی احساس امنیت، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • پورجعفر، محمدرضا.، محمودی­نژاد، هادی.، رفیعیان، مجتبی. و انصاری، مجتبی. (1387). ارتقا امنیت محیطی و کاهش جرایم شهری با تاکید بر رویکرد C.P.T.E.D،  نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، 6: 73-82.
  • تاجبخش، غلامرضا.، جوانمرد، کرم­اله. و طرفی، علیرضا. (1392). تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در شهر حمیدیه، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 33: 45-13.
  • تاجبخش، کیان.، ثقفی، مراد. و کوهشتانی­نژاد، مسعود. (1382). سرمایه اجتماعی و سیاست‌های اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 3 (10): 155-200.
  • جیکوبز، جین. (1386). مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه­ی حمیدرضا پارسی، آرزو افلاطونی، تهران، دانشگاه تهران.
  • حاجیانی، ابراهیم. (1395). امنیت هویت: مبانی و چارچوب مفهومی، مجله جامعه­شناسی ایران، 16 (4): 35-3.
  • رجبلو، علی.، کمالی، افسانه.، رازکردانی­شراهی، فاطمه. (1394). بررسی رابطه هویت ملی و احساس امنیت اجتماعی در میان شهروندان بالاتر از 18 سال شهر تهران، مجله جامعه‌شناسی ایران، 16 (4): 59-36.
  • شکوری، شیده. (1395). شناسایی ویژگی‌های محیطی تاثیر گذار بر احساس امنیت بانوان در فضاهای شهری، فصلنامه مطالعات شهری، 21: 91-77.
  • شماعی، علی.، شاهی­میرزا، محمدعین. و ملکان، جواد. (1391). بررسی عوامل و پدیده­های موثر بر بروز جرایم و آسیب­های اجتماعی در کلانشهرها (با تاکید بر مناطق حاشیه­نشین)، فصلنامه سپهر، 83: 50-45.
  • شیخی، محمدتقی.، کمالی، افسانه. و جهان آرای، ثریا. (1390). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با احساس امنیت اجتماعی در میان مادران کودکان کم توان ذهنی، نشریه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8: 66-37.
  • صمدی بگه‌جان، جمیل. (1384). امنیت اجتماعی در شهر سنندج، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • علیمردانی، مسعود.، شرقی، علی. و مهدنشین، نیره. (1395). بررسی نقش امنیت در سرزندگی و حیات شبانه فضاهای عمومی شهری، دو فصلنامه­ی هنرهای کاربردی، 18: 26-15.
  • غفاری، غلامرضا. (1390). سرمایه اجتماعی و امنیت انتظامی، تهران: نشر جامعه شناسان.
  • فاضل­نیا، غریب.، رجائی، مسعود. و حکیم دوست، یاسر. (1393). کاربرد تحلیل عاملی در ارزیابی توسعه مکانی  فضایی مناطق روستایی شهرستان تنکابن، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری -  منطقه‌ای، 10: 112-97.
  • فراهانی، شراراه. و میرزایی، محمدمهدی. (1395). تاثیر تهدیدات امنیت زیست محیطی بر امنیت ملی ایران، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین المللی، 192:29-171.
  • فولادوند، محمدمهدی. (1376). قرآن کریم، تهران: دارالقرآن الکریم.
  • قالیباف، محمدباقر.، انصاری­زاده، سلمان. و پرهیز، فریاد. (1389). بررسی و تحلیل نقش کانون­های جرم­خیز در وقوع جرایم شهری، ماهنامه شهرداری­ها، 11: 39-22.
  • کارگر، بهمن. (1389). فضا، جامعه و امنیت اجتماعی در حاشیه جنوبی تهران (شهرستان اسلام شهر)، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 22: 42-13.
  • کاکاوند، یونس.، نوری، علی. و ناصری، الهام. (1398). تبیین رابطه بین هویت ملی و احساس امنیت اجتماعی در شهر کرمانشاه، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 59: 155-131.
  • کلاهچیان، محمود. (1391). معرفت­شناسی امنیت اجتماعی، فصلنامه ره­نامه سیاست­گذاری، 3 (2): 112-89.
  • گراوند، فرشید. و نادی، علی­محمد. (1395). تهدیدات امنیت اجتماعی علیه هویت اجتماعی و راهکار های مقابله با آنها در کشور جمهوری اسلامی ایران، اولین همایش ملی آینده پژوهی، علوم انسانی و امنیت اجتماعی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان لرستان.
  • محمدی­ده چشمه، مصطفی. و علیزاده، هادی. (1396). ارزیابی مولفه­های امنیت شهری بر پایه رویکرد ساختارگرا مورد شناسی: شهر ارومیه، فصلنامه سپهر، 104: 158-146.
  • مهانیان، علیرضا. (1394). طرح جامع مطالعات امنیت اجتماعی، تهران: مرکز مطالعات جامعه و امنیت.
  • نصری، قدیر. (1390). درآمدی نظری بر امنیت جامعه­ای (مفاهیم مولفه­ها و نظریه­ها)، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
  • یزدان­پناه­درو، کیومرث. (1388). تغییرات مدل­های ژئوپلیتیکی امنیت در عصر حاضر، فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 15: 115-98.

 

  • Alford, R. P. (2012). A broken windows theory of international corruption. Ohio St. LJ73, 1253.‏
  • Brimmer, E. (2006). Transforming homeland security: US and European Approaches. Center for Transatlantic Relations, Paul H. Nitze School of Advanced International Studies, Johns Hopkins University.‏
  • Christensen, T., Lægreid, P., & Rykkja, L. H. (2019). How to Balance Individual Rights and Societal Security? The View of Civil Servants. Studies in Conflict & Terrorism, 1-17.‏
  • Clarke, V. (1997).Situational Crime Prevention: Successful Case Studies, 2nd edition, New York, Harrow & Hesston.
  • Cozens, P. M. (2002). Sustainable urban development and crime prevention through environmental design for the British city. Towards an effective urban environmentalism for the 21st century. Cities19(2), 129-137.‏
  • Cześnik, M. (2006). Voter turnout and democratic legitimacy in Central Eastern Europe. Polish Sociological Review156(4), 449-470.‏
  • Drags and Crime Prevention Committee. (2013). Inquiry into the Application of Safer Degine Principals and Crime Prevention through Environmental Design. Authority   Government Printer for State of Victoria.
  • Effendi, Y. (2019). Societal Security and Human Development: An Indonesian-Islam Perspective. Journal of Islamic Civilization1(1), 17-29.‏
  • Emerson, J., Esty, D. & Angel, H. (2012). Environmental Performance Index and Pilot Trend EnvironmentalPerformance Index. Yale Center for Environmental Law and Policy, Yale University.
  • Jacobs, J. (1965). The Dead and Life of Great American Cities, Random House.
  • Kelly, E. & Crabtree, D. (2009). Securing the Built Environment: Analysis Crime Prevention through Environmental Design, Ball State University, Muncie, Indiana.
  • Kitchen, T., & Schneider, R. H. (2007). Crime prevention and the built environment. Routledge.‏
  • Komeyli, Mohammad. (2008). Urban Identity Cognition of Bandar-Abbas. Soffeh Journal, 17(46), 167-180.
  • Lin, N. (2001). Social Capital: A Theory of Social Structure and Action, Cambridge University press.
  • Loginova, J. (2018). Achieving Human and Societal Security in Oil Producing Regions: A Komi-Izhma Community Perspective from Pripechor’e, Russia. In Human and Societal Security in the Circumpolar Arctic (pp. 191-211). Brill Nijhoff.‏
  • Lyon, D. (2007). Surveillance, security and social sorting: emerging research priorities. International criminal justice review17(3), 161-170.‏
  • Minner, J. & Lim, B.)2005(. Measuring Crime Prevention through Environmental Design, Journal of Architectural and PlanningResearch, vol. 330.
  • Newman, O. (1973). Defensible Spaces: People & Design in Violent City, Architectural Press.
  • Reynald, D. M., & Elffers, H. (2009). The future of Newman's Defensible Space Theory: Linking Defensible Space and the routine activities of place. European Journal of Criminology6(1), 25-46.‏
  • Siebel, W., & Wehrheim, J. (2006). Security and the urban public sphere. German policy studies3(1), 19.‏
  • Weisburd,  D. (2004).   Criminal  Careers   of   Places:   a    Longitudinal    Study, U.S. Department  of      Justice,      National        Institute        of        Justice.

Zebardast, E. (2013). Constructing a social vulnerability index to earthquake hazards using a hybrid factor analysis and analytic network process (F’ANP) model. Natural hazards65(3), 1331-1359.‏