تبیین شاخص‌های کلیدی تأثیرگذار بر روابط ایران و عربستان در افق زمانی 1407

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

ایران و عربستان به‌عنوان دو قطب تأثیرگذار در منطقه راهبردی خلیج‌فارس می‌باشند که هر کدام به نوبه خود در تحول‌های این منطقه و حتی مناطق پیرامونی دخیل و نقش چشم‌گیری دارند، در حال حاضر به دلایل مختلف روابط دو کشور به سمت تیرگی و واگرایی هرچه بیشتر حرکت نموده است و آینده مبهمی برای روابط دو کشور قابل تصور می‌باشد، در این پژوهش با دیدی آینده­نگرانه و با هدف شناخت شاخص‌ها و عوامل ایجاد واگرایی در روابط میان دو کشور و تلاش جهت از میان برداشتن این عوامل و حرکت در راستای ایجاد دوستی و برقراری روابط دیپلماتیک دوستانه میان دو کشور مسلمان و تأمین منافع ملی کشور در افق زمانی ده ساله، و در راستای پاسخ به این سؤال که"مهم‎‌ترین شاخص‌ها و عوامل تأثیرگذار در آینده روابط ایران و عربستان در افق زمانی 1407 چیست؟"، در گام نخست با مطالعه اسناد و سوابق علمی پیشین صورت پذیرفته مرتبط و استفاده از نظر 14 نفر از خبرگان، تعداد 73 شاخص تأثیرگذار بر روابط دو کشور احصاء و در گام دوم با تشکیل پانل خبرگی شاخص‌های مشابه با یکدیگر ادغام و تعداد 35 شاخص مشخص گردید و در ادامه با استفاده از مدل فریدمن تعداد 15 شاخص مهم و اثرگذار تعیین و در انتها با استفاده از نرم‌افزار آینده‌پژوهی میک‌مک و به‌کارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع، تعداد پنج شاخص کلیدی تاثیر گذار بر آینده روابط دو کشور ایران و عربستان در افق زمانی 1407 مشخص گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining of Effective Key Indicators in the Future of Iran-Saudi arabia Relations in time horizon of 1407

نویسندگان [English]

  • Rasoul Afzali 1
  • Sajad Najafi 2
1 University of Tehran
2 University of tehran
چکیده [English]

Iran and Saudi Arabia are two influential pillars in the strategic Area of the Persian Gulf, which, in turn, have significant roles in developments in this region and even surrounding regions. Currently, because of different reasons, relations between two countries have moved towards being cloudy and divergence and an uncertain future for the two countries is imaginable. In this research, with a foresight view and aim to identification of indicators and divergence factors in relations between two countries and endevour to obviation these factors and progress in development of diplomatic friendly relations between two Islamic countries and supplying their national profits in time horizon of 10 years, and toward answering this question that “ what are the most important effective indicators and factors in relations between Iran and Saudi Arabia in time horizon of 1407 ?” , in the first step with studying of previous academic histories and records and with using the opinions of 14 experts, 73 indicators affecting the relationships between two countries have been obtained, and in the second step with formation of expert panel, similar indicators have been merged and 35 indicators have been identified, and after that with using the Friedman model, 15 important and affecting indicators have been identified, and in the end, with using the future studies software micmac and Crossover Matrix Analysis Method, 5 effective key factors in the future of relationships between Iran and Saudi Arabia have been identified

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Gulf region
  • Iran-Saudi relations
  • Future Studies
  • Micmac software

مراجع

احمدی، حمید. (1386). روابط ایران و عربستان در صده بیستم (دوره پهلوی)، تهران: انتشارات مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، چاپ اول.
ازغندی، علیرضا. و آقاعلیخانی، مهدی. (1392). بررسی عوامل منطقه‌ای واگرایی در روابط ایران و عربستان (1390-1384)، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 43 (2).
جاودانی‌مقدم، مهدی. (1391). ژئوپلیتیک نوین شیعه در خاورمیانه و سیاست خارجی، فصلنامه ژئوپلیتیک، 8 (2).
خضری، احسان. و دیگران. (1394). ریشه‌یابی منازعات ایران و عربستان (مطالعه موردی سه کشور؛ عراق، بحرین و یمن)، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 23 (2).
رستمی، محسن.، فرجی‌راد، عبدالرضا. و سرور، رحیم. (1395). سناریوهای محتمل در آینده‌پژوهی روابط خارجی ایران و عربستان مبتنی بر تحولات ژئوپلیتیکی منطقه عربی (در بازه زمانی 1404)، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5 (17).
رنجبر حیدری، وحید.، قربانی، ارسلان.، سیمبر، رضا. و حاجیانی، ابراهیم. (1395). شناسایی و تبیین عوامل و پیشران‌های مؤثر بر روابط ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس در افق ده‌ساله با بهره‌گیری از روش میک‌مک، مجله آینده‌پژوهی دفاعی، 1 (2).
سیفی، عبدالمجید. و پور حسن، ناصر. (1395). موازنه همه‌جانبه و ائتلاف‌سازی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، 8 (26).
شفیعی، صادق.، منتظر القائم، اصغر. و چلونگر، محمدعلی. (1396). واکاوی روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در دهه نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه اصفهان، 1 (33).
شهریاری، محمدعلی. (1396). تحلیل روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در عراق در قالب تئوری حرکت‌ها، فصلنامه مجلس و راهبرد، 24 (92).
صادقی‌اول، هادی.، نقدی عشرت‌آباد، جعفر. و میر کوشش، امیرهوشنگ. (1394). روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، 25: 160-129.
کریمی‌فرد، حسین. (1395). تبیین رئالیستی سیاست خارجی عربستان در قبال بحران‌های خاورمیانه (2015-1979)، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1 (21).
موسوی، سیدمحمد. و بخشی­تلیابی، رامین. (1391).  تأثیر مسائل ایدئولوژیک بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران ارسال 2003 به بعد، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 4 (11).
مینائی، حسین.، حاجیانی، ابراهیم.، دهقان، حسین. و جعفرزاده، فروزنده. (1395). تعیین پیشران‌های اصلی دیپلماسی دفاعی ج.ا.ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌الملل، مجله آینده‌پژوهی دفاعی، 1 (1).
نجاتی، حمزه. (1394). تأثیر انقلاب اسلامی بر عربستان سعودی، بازیابی از: سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (یکم خردادماه)، www.ensani.ir.
نیکویی، سید امیر. و  ستوده، علی‌اصغر. (1394). تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر مجموعه امنیتی خاورمیانه (2015 – 2011)، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 4 (15).
وقوفی، امید.، حاجیانی، ابراهیم. و قاسمی، علی‌اصغر. (1396). تبیین عوامل و پیشران‌های کلیدی آینده یمن تا سال 1406، مجله آینده‌پژوهی دفاعی، 2 (4).
Asan, S.S. & Umut, A. (2007). Qualitative cross- impact analysis with time consideration, Technological forecasting and social change, vol 74.
Estiven, D. (1991) .Explaining Third World Alignment, World Politics, Vol.43.
Georghiou, L., Cassingena, J., Keenen, M., Miles, I. & Popper, R. (2012). Manual de prospectiva tecnológica. Conceptos y práctica [Technological Prospective Manual. Concepts and Practice]. Flacso México.
Godet, M. (1999). De la anticipación a la acción: Manual de prospectiva y estrategia [From anticipation to action: Prospective and Strategy Manual], México: Alfaomega.   http://www.flacso.edu.mx/publicaciones/novedades/Manual-de-prospectiva-tecnologica.
Henner, F. (2007). Conflict and Cooperation in the Persian Gulf: The Inter regional Order and US Policy, Middle East Journal, 61 (4).
Jiménez, M. (2009). Herramientas para el análisis prospectivo estratégico. Aplicaciones MICMAC [Tools for strategic prospective analysis. Applications MICMAC]. Estado de México: Hersa Ediciones.
Khuliyf, A. & Alanazi, A. (2015). Saudi Arabia’s Implementation of Soft Power Policy to Confront Iran’s Obvious Threats. Available at: https://www.hsdl.org/? view&did=790406, (accessed on 2016, Jun 19).
Mojica, F. (2005). La construcción del futuro. Concepto y modelo de prospectiva estratégica, territorial y tecnológica [Future construction. Concept and model of strategic, territorial and technology foresight]. Santafé de Bogotá: Universidad Externado de Colombia.
Nasr, V. (2006). Behind the rise of the shittes, time.com 19 December, http//www.Belfercenter.com.
Osiewicz, P. (2016). Ideological Determinants of the Current Saudi-Iranian Rivalry in the Middle East. Available at:       http://przeglad.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2016/08/pp-2016-2-115.pdf (accessed on 2016, Dec 21).
Salier, M. (2016). Changed Priorities in the Gulf, Saudi Arabia and the Emirates Rethink Their Relationship With Egypt .Politick German Institute for International and Security Affairs, SWP Comments 8.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار